Jak napisać pozew o rozwód

Decyzja o rozstaniu z małżonkiem jest jedną z najtrudniejszych, jakie czasem zmuszeni jesteśmy podejmować w życiu. Ważne, by była przemyślana, a działania wyważone i zaplanowane. Pozwoli to zaoszczędzić nie tylko emocji i pieniędzy, ale przede wszystkim czasu. Najważniejsze jest wskazanie w pozwie konkretnych okoliczności i ich udokumentowanie.

Pierwszy krok

Postępowanie rozpoczyna złożenie pozwu o rozwód. Pozew kierowany jest do sądu, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, jeśli choć jedno z nich w okręgu tym wciąż ma miejsce zamieszkania bądź pobytu. Pojęcia „ostatnie wspólne miejsce zamieszkania" nie należy utożsamiać z miejscem zameldowania, lecz jedynie z miejscowością, w której małżonkowie ostatnio razem mieszkali.

Sądem, który w pierwszej instancji będzie orzekał o rozwodzie, jest sąd okręgowy.

Przepisy stawiają konkretne wymogi, jakim pismo procesowe inicjujące postępowanie, a takim jest pozew, musi sprostać. Znajdują się wśród nich: oznaczenie sądu, podanie imienia i nazwiska oraz adresu stron postępowania, numeru PESEL powoda oraz rodzaju pisma.

Do tego momentu napisanie pozwu nie przysparza wielu trudności. Pojawiają się one na etapie wskazywania osnowy wniosku, czyli precyzowania stanowiska procesowego, wskazywania, o co do sądu występujemy, i przedstawiania dowodów na poparcie przytoczonych okoliczności.

Twierdzenia trzeba udowodnić

Precyzyjne wskazanie stanowiska w postępowaniu jest niezbędne nie tylko dlatego, że takie wymogi stawiają nam przepisy. Określenie celów, jakie chcemy osiągnąć w postępowaniu, przyspiesza ich realizację. Ponadto strona pozwana, której przysługuje uprawnienie złożenia odpowiedzi na pozew, zajmując stanowisko odmienne, także przedstawi dowody na poparcie przytoczonych okoliczności. To z kolei spowoduje, że już na etapie przed wyznaczeniem pierwszego terminu rozprawy sędzia oraz strony postępowania będą dysponowały całością okoliczności faktycznych oraz dowodów na ich poparcie. Tak szybka koncentracja materiału dowodowego przyczyni się do możliwości zaplanowania postępowania, co może znaleźć odzwierciedlenie w szybszym jego zakończeniu.

Pismo procesowe musi zawierać dowody na poparcie przytaczanych okoliczności. Przepisy wymieniają dowody z dokumentów, z zeznań świadków, opinii biegłych, oględzin, zeznań stron. Najpopularniejszymi dowodami, o których przeprowadzenie występują strony, są dowody z korespondencji e-mailowej, korespondencji esemesowej, zeznania świadków i raporty detektywistyczne. Ten ostatni rodzaj dowodu jest popularny zwłaszcza w sytuacji, gdy strona zamierza udowodnić zdradę małżeńską.

W dobie informatyzacji i nieograniczonego dostępu do komunikatorów najpopularniejszym środkiem porozumiewania stają się esemesy bądź wiadomości tekstowe wysyłane za pośrednictwem poczty elektronicznej lub portali społecznościowych.

Największą trudnością, przed która stają strony postępowania chcące wiadomości te wykorzystać przed sądem, jest to, w jaki sposób zaprezentować je sądowi, by nie narazić się na zarzut ich spreparowania. W wiadomości e-mail widoczny jest zarówno jej nadawca, jak i odbiorca oraz data wysłania. Tymczasem w wypadku esemesa widoczny jest zazwyczaj jedynie tekst. Trudnością staje się przedstawienie treści tychże wiadomości – nie możemy ich przepisać. Fotografia także może stanowić zafałszowanie.

Strony uciekają się wówczas albo do przestawienia na komunikację za pośrednictwem wiadomości e-mail, albo do załączenia w materiałach do sądu protokołów notarialnego poświadczenia odczytania esemesów. Nie wartościując, która z metod jest bardziej skuteczna, wydaje się, że rozwiązaniem bezpieczniejszym jest prowadzenie uzgodnień za pośrednictwem skrzynki e-mailowej.

Niezwykle istotnymi dowodami w postępowaniu rozwodowym są te z zeznań świadków. Wielokrotnie spotykamy się w pracy w kancelarii z pytaniem: czy członek rodziny może być świadkiem w mojej sprawie? Czy lepszym świadkiem jest osoba obca, niezwiązana więzami pokrewieństwa?

Kto może być świadkiem

Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera hierarchii osób, które mogą być powołane na świadka. Przepisy nie wskazują też, jaką moc dowodową prezentuje konkretny świadek i jak na ocenę jego wiarygodności wpływa ewentualne pokrewieństwo ze stroną postępowania.

Jednakże kwestią oczywistą wydaje się to, że związanie emocjonalne członka rodziny z jedną ze stron postępowania może wpływać i często wpływa na jego obraz relacji małżeńskich. Wypaczenie emocjonalne powoduje z kolei prezentowanie jednostronnych opisów relacji w małżeństwie, które są zbieżne ze stanowiskiem strony – członka rodziny świadka. Jednak jeśli świadkiem miałby być członek rodziny, który był częstym gościem w domu małżonków, jego zeznania będą o tyle wiarygodniejsze, że będą przedstawiały opis zaobserwowanych, a nie opowiedzianych w czasie przerwy śniadaniowej, relacji w małżeństwie.

Dlatego podczas wyboru osób, które chcielibyśmy powołać na świadków, powinniśmy się kierować nie sympatiami czy więzami rodzinnymi, ale raczej tym, skąd i jaką wiedzę świadkowie mają.

Niezwykle popularnym dowodem, zwłaszcza w dużych aglomeracjach miejskich, jest dowód z raportu detektywistycznego.

Raport detektywa

Najbardziej spornym elementem w rozwodzie jest kwestia winy za rozpad małżeństwa. Chcąc winę udowodnić, strony postępowania sięgają po pomoc detektywa, który dowody np. zdrady potrafi zdobyć. Choć sama okoliczność zlecenia obserwacji małżonka może budzić kontrowersje, należy stwierdzić, że do celów udowodnienia winy małżonka za rozpad małżeństwa raport detektywa może się okazać bardzo cenny.

Niezwykle istotne jest jednak, by nie stanowił on jednostkowego dowodu zdrady małżeńskiej. Obudowanie go innymi dowodami, np. zeznaniami świadków, historią rachunku bankowego, zagwarantuje przedstawienie pełni obrazu ewentualnej zdrady.

Podczas formułowania wniosków dowodowych najistotniejsze są dwie kwestie.

Pierwsza dotyczy wskazania tzw. tezy dowodowej. Zgodnie z art. 236 kodeksu postępowania cywilnego sąd w postanowieniu o przeprowadzeniu dowodu oznacza fakty podlegające stwierdzeniu za pośrednictwem tego dowodu. W praktyce oznacza to, że sąd postanowi o dopuszczeniu dowodu z zeznań wskazanego świadka na konkretną, podaną przez stronę okoliczność. Sprecyzowanie okoliczności, co do których świadek będzie zeznawał, jest więc niezwykle istotne. Przekroczenie tezy dowodowej może powodować np. pominięcie tej części zeznań świadka, która nie dotyczy okoliczności wskazanych we wniosku o przesłuchanie świadka.

Wszystko na początku

Druga istotna kwestia to fakt, że w postępowaniu cywilnym mamy do czynienia z tzw. prekluzją dowodową. Zgodnie z tą zasadą strony w postępowaniu – zarówno powód, jak i pozwany – mają obowiązek wskazania wszelkich wniosków dowodowych. Ewentualne późniejsze powoływanie okoliczności faktycznych bądź dowodów jest możliwe, ale strona musi się liczyć z tym, że sąd może zgodnie z trybem przewidzianym w art. 217 § 2 kodeksu postępowania cywilnego pominąć spóźnione twierdzenia i dowody.

Dopuszczenie spóźnionych twierdzeń i dowodów możliwe jest w sytuacji, gdy strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Robert Ofiara jest adwokatem, prowadzi własną kancelarię

Dominika Kolosek jest aplikantką adwokacką

Kwestie sporne i te, w których łatwiej o zgodę

Postępowanie rozwodowe nie obejmuje jedynie orzeczenia rozwiązania małżeństwa przez rozwód. Sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi małżonków, o miejscu pobytu dzieci, kontaktach i obowiązku alimentacji na ich rzecz.

Elementem wyroku rozwodowego jest także, obligatoryjnie, orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania. Fakultatywnie – może nim być podział majątku wspólnego.

Wyrok rozwodowy rozstrzyga wiele kwestii, co wiąże się częstokroć z koniecznością przeprowadzenia wielu dowodów. Okoliczności te wpływają na czas trwania postępowania rozwodowego.

Na etapie precyzowania stanowisk procesowych warto zatem skupić się na ustaleniu elementów bezspornych i skierować środki na udowodnienie prawdziwości stanowisk, które są rozbieżne. Częstokroć w kancelarii w toku rozmowy z klientem okazuje się, że jedynym elementem sporu między małżonkami jest kwestia winy za rozpad małżeństwa, a w zakresie pozostałych elementów – najczęściej dotyczących małoletnich dzieci – sporu nie ma.