Piekarz przejdzie na wcześniejszą emeryturę - wyrok Sądu Najwyższego

Technologiczny proces wypieku chleba to nie tylko jego wkładanie i wyjmowanie z pieca. Są to także czynności przygotowawcze i późniejsze związane z tą pracą.

Publikacja: 16.10.2015 06:00

Piekarz przejdzie na wcześniejszą emeryturę - wyrok Sądu Najwyższego

Foto: 123RF

Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 21 kwietnia 2015 r. (I UK 336/14). Tym samym zakwestionował decyzję ZUS wykluczającą możliwość przejścia piekarza na wcześniejszą emeryturę z powodu niewykazania wystarczającego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Wiele warunków

Zasady przejścia na wcześniejszą emeryturę osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. reguluje art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 748, dalej jako ustawa emerytalna). Aby jednak z tego skorzystać, trzeba spełnić wiele przesłanek.

Pierwszą jest osiągnięcie na 1 stycznia 1999 r. okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących dla kobiet co najmniej 20 lat, a dla mężczyzn co najmniej 25 lat. Mieszczą się w tym wymagane okresy: pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, działalności twórczej lub artystycznej, zatrudnienia na kolei lub pracy górniczej. Ich wymagana długość jest zróżnicowana w zależności od rodzaju wykonywanej pracy. Ponadto okresy te powinny zostać potwierdzone w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy lub świadectwie pracy w szczególnych warunkach.

Kolejnym warunkiem uzyskania wcześniejszej emerytury jest osiągnięcie wymaganego obniżonego wieku emerytalnego. On także jest zróżnicowany w zależności od rodzaju pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Ustawodawca uzależnia możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę także od tego, aby ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Jeśli jednak ubezpieczony przystąpił do OFE, powinien złożyć wniosek o przekazanie pieniędzy zgromadzonych na rachunku w tym funduszu na dochody budżetu państwa za pośrednictwem ZUS.

Przy ubieganiu się o wcześniejsze świadczenie wykaz prac uznawanych za te, które wykonywane są w szczególnych warunkach, a także określające obniżony wiek emerytalny oraz okres zatrudnienia w szczególnych warunkach, reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (DzU nr 8, poz. 43 ze zm., dalej rozporządzenie).

Stale i w pełnym wymiarze

W praktyce w postępowaniach o przyznanie emerytury z art. 184 ustawy emerytalnej ZUS najczęściej kwestionuje wykazany przez ubezpieczonego odpowiedni okres pracy w szczególnych warunkach. Powinna być ona świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na konkretnym stanowisku. Czasami ZUS poddaje też w wątpliwość to, czy czynności wykonywane przez etatowca należy zakwalifikować jako pracę w szczególnych warunkach. Wynika to z nieprecyzyjnych określeń użytych w wykazie prac z rozporządzenia.

Właśnie taka sytuacja legła u podstaw wyroku SN z 21 kwietnia 2015 r. Dotyczyła ona ubezpieczonego, który pracował jako piekarz brygadzista. Zdaniem ZUS nie wykazał on 15 lat stażu na tym stanowisku, ponieważ poza czynnościami związanymi z wypiekiem pieczywa wykonywał także wiele innych prac. Przez to nie sposób było przyjąć, że pracował w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu.

W wykazie prac z rozporządzenia posłużono się pojęciem „prace przy wypieku pieczywa". W ocenie ZUS sprowadzały się one do „wkładania i wyciągania chleba z pieca". Tymczasem ubezpieczony poza tymi czynnościami m.in. robił ciasto na chleb, skręcał i ważył bochenki czy wywoził popiół z pieca. W ten sposób ZUS zakwestionował świadectwo pracy wydane ubezpieczonemu, w którym określono, że pracował w szczególnych warunkach.

Tę argumentację podzieliły sądy I i II instancji, natomiast SN uznał odmiennie. Trafnie wskazał, że trudno byłoby oczekiwać, aby ubezpieczony wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy tylko czynności sprowadzające się do „wkładania i wyciągania chleba z pieca". Zdaniem SN w trakcie dnia pracy wykonywał on czynności nierozłącznie związane z technologicznym procesem wypieku pieczywa.

Jednocześnie SN przywołał swoje wcześniejsze orzecznictwo. Zgodnie z nim przy ocenie warunku stałej pracy na stanowisku wymienionym w wykazie należy brać pod uwagę także czynności przygotowawcze i późniejsze, związane z realizacją konkretnej pracy.

Autorka jest prawnikiem Tomczak & Partnerzy Spółka Adwokacka

Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 21 kwietnia 2015 r. (I UK 336/14). Tym samym zakwestionował decyzję ZUS wykluczającą możliwość przejścia piekarza na wcześniejszą emeryturę z powodu niewykazania wystarczającego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Wiele warunków

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Praca, Emerytury i renty
Babciowe przyjęte przez Sejm. Komu przysługuje?
Sądy i trybunały
Sędzia WSA ujawnia, jaki tak naprawdę dostęp do tajnych danych miał Szmydt
Orzecznictwo
Kolejny ważny wyrok Sądu Najwyższego wydany już po uchwale frankowej
ABC Firmy
Pożar na Marywilskiej. Ci najemcy są w "najlepszej" sytuacji
Prawo pracy
Od piątku zmiana przepisów. Pracujesz na komputerze? Oto, co powinieneś dostać