Co zmieni nowy podatek minimalny? Zapytaliśmy ekspertów

Dzisiejsze ulgi w podatku dochodowym, przyciągające do Polski wiele inwestycji, mogą niekorzystnie wpłynąć na kalkulację globalnego podatku minimalnego. O takim paradoksie mówią eksperci podatkowi pytani przez „Rzeczpospolitą”.

Publikacja: 29.04.2024 19:19

Co zmieni nowy podatek minimalny? Zapytaliśmy ekspertów

Foto: Adobe Stock

Po tym, jak w ubiegłym tygodniu Ministerstwo Finansów opublikowało projekt nowej daniny od ponadnarodowych koncernów, wiadomo już o wielu szczegółach tego nowego podatku. Ustawa ma nosić tytuł „o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych”, co nawiązuje do jej podstawowego celu: zapobieżenia takiej polityce międzynarodowych firm, która zmierza do ulokowania ich dochodu tam, gdzie byłby niżej opodatkowany.

Czytaj więcej

Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?

Nowa danina będzie miała zastosowanie do podmiotów wchodzących w skład międzynarodowych grup, jeśli ich roczny przychód wykazany w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy przekroczy 750 mln euro. MF szacuje liczbę wszystkich takich podmiotów w Polsce na około 7 tysięcy.

Mówiąc w pewnym uproszczeniu, podatek ten będzie wyliczany jako różnica między faktycznie zapłaconym podatkiem w danym kraju przez spółkę lub grupę, a podatkiem, jaki byłby należny przy zastosowaniu stawki 15 proc. Obowiązek zapłaty powstanie, gdy efektywna stawka podatkowa z danej grupy kapitałowej w danym kraju będzie niższa niż 15 proc. Trzeba wtedy będzie dopłacić różnicę między podatkiem faktycznie zapłaconym a stawką 15 proc.

Czy podatek minimalny zahamuje inwestycje w Polsce?

Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu projektu ustawy przyznaje, że wdrożenie nowego podatku może negatywnie wpłynąć na konkurencyjność Polski w przyciąganiu zagranicznych inwestycji. „Podatki wyrównawcze, zależnie od indywidualnej sytuacji podatnika, mogą zneutralizować pozytywny efekt udzielanych ulg podatkowych i zwolnień strefowych” – pisze MF w uzasadnieniu projektu ustawy, nawiązując m.in. do ulg w Specjalnych Strefach Ekonomicznych (SE) i Polskiej Strefie Inwestycji (PSI). Zastrzega przy tym, że wyliczenie konkretnych skutków jest „silne związane z cyklem życia poszczególnych inwestycji, ich stopą zwrotu oraz posiadaniem innych podmiotów powiązanych na terytorium RP”, a zatem skutki mogą być różne w każdym przypadku.

Dlaczego tak się stanie? Jak tłumaczy Michał Stępień, doradca podatkowy w PwC, zasady nowej ustawy są takie, że kwoty wykorzystanych ulg będą obniżać efektywną stawkę podatkową mającą wpływ na wysokość podatku wyrównawczego. A gdy w danym kraju będzie niższy efektywny podatek, tym większe ryzyko zapłaty wyrównawczego podatku minimalnego. – W przypadku inwestycji z tzw. substancją biznesową, czyli tam gdzie jest duża wartość środków trwałych i duża wartość wynagrodzeń pracowników, skutki będą mniejsze, ale nie do końca zawsze neutralne – przewiduje Stępień.

Czytaj więcej

Polskie przedsiębiorstwa będą musiały się zmierzyć z globalnym minimalnym podatkiem

Z nieoficjalnych zapowiedzi MF wynika, że system dzisiejszych ulg (w tym na badania i rozwój, na robotyzację czy w SSE) będzie w najbliższych miesiącach nieco zmieniony, by „dopasować się” do nowej daniny globalnej i sprawić, by na nią nie wpływały. - Efekt ten można osiągnąć albo wprowadzających ich gwarantowaną zwrotność w ciągu 4 lat od ich nabycia, albo możliwość ich zbycia do innego podatnika - ocenia Maksymilian Białek, doradca podatkowy w Deloitte. Zastrzega on jednak, że obydwa rozwiązania wymagają gruntownych analiz, nie tylko merytorycznych, ale także dotyczących możliwości budżetowych kraju.

Prawa nabyte będą chronione

Wprawdzie korzystanie z polskich ulg będzie czynnikiem niekorzystnym dla podatników przy kalkulacji podatku minimalnego, ale w art. 130 ustawy przewidziano swoistą zasadę ochrony praw nabytych. – Przepis ten pozwoli na rozliczenie aktywów z tytułu podatku odroczonego od korzyści podatkowych uzyskanych przed objęciem Polski przepisami o podatku minimalnym. Chodzi o rozliczenie w kalkulacjach tej daniny w latach kolejnych – wyjaśnia Maksymilian Białek. Dodaje, że wchodzą tu w grę takie korzyści jak straty podatkowe, SSE, PSI, nadwyżka ulgi na badania i rozwój itp.

Próżno jednak w treści projektowanego art. 130 ustawy szukać typowo prawniczego pojęcia „ochrona praw nabytych”. Zresztą cały dokument jest napisana językiem pojęć raczej ze sfery rachunkowości, niż prawa podatkowego. - Aby właściwie zrozumieć pojęcia przyszłej ustawy dla celów praktycznych, konieczna jest w firmach współpraca prawników i księgowych – sugeruje Michał Stępień.

Nowy podatek od 2025 roku albo wcześniej

Globalny podatek wyrównawczy jest wprowadzany na podstawie europejskiej dyrektywy 2022/2523. Polska spóźnia się z jej implementacją, bo co do zasady państwa członkowskie powinny były ją wprowadzić do końca 2023 r. Co do zasady ustawa ma wejść w życie z początkiem 2025 r. Jednak w projekcie MF zastosowało trik, pozwalający uznać, ze dyrektywa została wdrożona na czas. Zapisano bowiem opcję dobrowolnego stosowania podatku minimalnego już od roku obrotowego w danej firmie, który zaczyna się po 31 grudnia 2013 r.

- Może to być korzystne dla przypadków, gdy krajowy podatek wyrównawczy będzie można wyliczyć w oparciu i polskie standardy rachunkowe – przewiduje Michał Stępień.

Stosowanie określonych standardów księgowych jest zresztą bardzo istotne dla obliczania nowego podatku. Jak wskazuje Maksymilian Białek, kluczowe jest jednolite stosowanie tych samych standardów rachunkowości w całej międzynarodowej grupie kapitałowej. – Projekt przepisów zdaje się odwracać hierarchię standardów w porównaniu do dyrektywy unijnej. Przepisy krajowe mają pierwszeństwo wobec skonsolidowanych, ale z dodatkowymi obostrzeniami – zauważa ekspert. Dodaje, ze projektowane przepisy mocno skupiają się wokół Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, a konsolidacja w grupach kapitałowych może być dokonywana w oparciu o inne standardy (np. amerykańskie US GAAP).

Nowy rodzaj interpretacji podatkowych

W projekcie przewidziano możliwość wydawania dwóch rodzajów interpretacji przepisów o nowym podatku (zwanych opiniami zabezpieczającymi). Ma je wydawać Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Głos doradczy ma mieć nowa Rada do spraw Opodatkowania Wyrównawczego. Podatnik będzie mógł pytać tylko o zdarzenia przyszłe lub rozpoczęte lub o niedokończone procesy (np. inwestycyjne).

W ocenie Maksymiliana Białka, pomysł w zaproponowanej formie może nie do końca się sprawdzić. - Z dotychczasowej praktyki kontaktów z firmami, które potencjalnie mogą być podatnikami nowej daniny wynika, że wątpliwości dotyczą już zaistniałych faktów i technicznej strony wyliczeń. Od starań o taką opinię może też odstraszać wysoka opłata za możliwość złożenia wniosku, w sumie do 100 tys. zł – przewiduje Białek.

Trzy podatki minimalne

Nazwa nowej daniny – podatek minimalny – może być myląca. W Polsce obowiązują już dwie daniny o podobnej nazwie. W ramach tzw. Polskiego Ładu wprowadzono „podatek minimalny” od spółek o niskiej rentowności. Wcześniej wprowadzono „podatek minimalny” od przychodów z wynajmu budynków. Oba podatki wprowadzano pod hasłem walki z wielkimi międzynarodowymi korporacjami unikającymi płacenia podatków w Polsce. W praktyce dotyczą także firm czysto krajowych.

Czytaj więcej

Nieład po Polskim Ładzie nie do końca posprzątany

Jak zauważa Michał Stępień, są to zupełnie oddzielne daniny, które na razie nie zostają zniesione. - Istnieje również ryzyko, że nie będzie się też ich uwzględniało w kalkulacji podatku globalnego i tym samym dana firma może zapłacić wszystkie trzy – ostrzega ekspert.

Po tym, jak w ubiegłym tygodniu Ministerstwo Finansów opublikowało projekt nowej daniny od ponadnarodowych koncernów, wiadomo już o wielu szczegółach tego nowego podatku. Ustawa ma nosić tytuł „o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych”, co nawiązuje do jej podstawowego celu: zapobieżenia takiej polityce międzynarodowych firm, która zmierza do ulokowania ich dochodu tam, gdzie byłby niżej opodatkowany.

Nowa danina będzie miała zastosowanie do podmiotów wchodzących w skład międzynarodowych grup, jeśli ich roczny przychód wykazany w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy przekroczy 750 mln euro. MF szacuje liczbę wszystkich takich podmiotów w Polsce na około 7 tysięcy.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Praca, Emerytury i renty
Babciowe przyjęte przez Sejm. Komu przysługuje?
Sądy i trybunały
Sędzia WSA ujawnia, jaki tak naprawdę dostęp do tajnych danych miał Szmydt
Orzecznictwo
Kolejny ważny wyrok Sądu Najwyższego wydany już po uchwale frankowej
ABC Firmy
Pożar na Marywilskiej. Ci najemcy są w "najlepszej" sytuacji
Prawo pracy
Od piątku zmiana przepisów. Pracujesz na komputerze? Oto, co powinieneś dostać