Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 3942 § 11 kodeksu postępowania cywilnego jest niekonstytucyjny w zakresie, w jakim uniemożliwiał (do 30 czerwca 2023 r.), zaskarżenie postanowienia oddalającego wniosek o zwolnienie od opłaty sądowej od apelacji wydanego przez sąd II instancji. W szczególności narusza prawo do sądu (art. 45 ust. 1 konstytucji RP).
Kwestia ta wynikła w typowej sprawie cywilnej na etapie apelacji, którą dwie osoby zaskarżyły wyrok sądu okręgowego, jednocześnie składając w tym sądzie wniosek o zwolnienie ich od kosztów sądowych (od apelacji). Sąd apelacyjny oddalił ten wniosek. Skarżący wystąpili z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia postanowienia, ale Sąd Apelacyjny w Krakowie go odrzucił. Uznał go za niedopuszczalny, gdyż w ocenie SA na postanowienie co do zwolnienia od kosztów sądowych, wydane przez sąd drugiej instancji, zażalenie nie przysługuje. SA odrzucił również apelację skarżących z powodu jej nieopłacenia.
Odmowa zwolnienia z kosztów a inne uprawnienia
W tej sytuacji C. skierowali do TK skargę konstytucyjną wskazując, że skutkiem braku zaskarżalności postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych jest brak możliwości zaskarżenia wyroku sądu pierwszej instancji. Wniesiona apelacja pozostaje bezskuteczna, dochodzi więc do ograniczenia prawa strony do uruchomienia drogi sądowej.
Z tego względu kwestionowany przepis jest zdaniem skarżących - niezgodny z art. 45 ust. 1 konstytucji (narusza prawo do sądu). Ich pełnomocnik radca prawny Mariusz Baran wskazywał nadto, że jeśliby apelacja była wniesiona przed 7 listopada 2019 r. to analogiczny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zawarty w apelacji zostałby rozpoznany przed sąd pierwszej instancji, od którego rozstrzygnięcia przysługiwałby zażalenie (ale zniesiono je w ramach kolejnego usprawniania procedury).
Czytaj więcej
Stawki opłat za opinie ekspertów w sprawach karnych, pracujących dla sądów i prokuratur, wzrosną o 30–49 proc.
