200 lat fotografii na Litwie

Najnowsza wystawa w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie prezentuje po raz pierwszy w Polsce tak przekrojową panoramę litewskiej fotografii.

Publikacja: 16.07.2023 10:52

Wystawa litewskiej fotografii w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie

Wystawa litewskiej fotografii w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie

Foto: Monika Kuc

Pokaz zatytułowany „Litwa. Dwa stulecia fotografii” wpisuje się w obchody 700-lecia Wilna, a zarazem w programową działalność MCK, skupiającą się na promowaniu sztuki i kultury Europy Środkowo-Wschodniej. 

„Fotografia litewska ma wymiar szczególny - to nie jedna, a wiele historii. Tworzy ja labirynt obrazów, osobowości i znaczeń.” - piszą w katalogu jej kuratorzy: Adam Mazur, Vilma Samulionytė, Natalia Żak. Wyjaśniają także, że jest różnorodna i twórcza, często oddziałuje na widza za pomocą silnych emocji. Fotografia litewska ma swój wyjątkowy styl, a zarazem swe miejsce w kanonie światowym.

Układ wystawy nie jest opowieścią chronologiczną, to wybór ważnych wątków i tematów, wzbogacony dialogiem współczesnych artystów z wybitnymi twórcami XIX i XX wieku, co sprawia, że pokaz jest żywy, zdominowany przez artystyczne indywidualności. Spotykamy tu przedstawicieli litewskiej szkoły fotografii, jak i twórców łączących kulturę litewską i polską, których prace mówią o wzajemnych inspiracjach i związkach. Wystawa sięga także do twórczości litewskich twórców emigracyjnej , np. Jonasa Mekasa, wybitnego filmowca, fotografa, poety, współtwórcy międzynarodowego ruchu artystycznego Fluxus.

Portret Mickiewicza i sztuczna inteligencja

Ekspozycja dzieli się na siedem części. „ Atelier” cofa nas w czasy dziewiętnastowiecznych pionierów fotografii, zafascynowanych nowym magicznym medium, przeniesionym na miejscowy grunt z Paryża. Tytuł tego działu nawiązuje do oryginalnego XIX-wiecznego atelier hrabiego Stanisława Kazimierza Kossakowskiego w Wojtuszkach.

A także do współczesnej instalacji Roberta Kuśmirowskiego – „Fotochirurgia”, stworzonej specjalnie na te wystawę. Kuśmirowski wykreował w niej własną galerię mieszkańców Litwy z końca XIX wieku, poddając archiwalne fotografie przetworzeniu z pomocą sztucznej inteligencji. W efekcie wzbogacił swą instalację m.in. niespotykanym portretem Adama Mickiewicza - wizerunkiem śmiejącego się wieszcza.

Ta część prezentacji z jednej strony przypomina o „rozrywkowym” podejściu do fotografii w jej początkach. Ale z drugiej strony pokazuje, że w tym medium bardzo szybko dostrzeżono też wiele innych znaczących możliwości, m.in. dokumentowania, prowadzenia społecznych obserwacji, opisywania otaczającej rzeczywistości, jak i natury.

Falujące krajobrazy

„Tydzień w Wilnie” koncentruje się na obrazach miasta, ludziach i architekturze, krajobrazach. Przywołuje przy tym słowa Tomasa Venclovy, który pisał „Nazwa miasta kojarzy się z litewskim słowem vilnis (fala), które jest wspólne dla Litwinów i Słowian. Rzeczywiście krajobraz tutaj faluje /…/. Przyroda upodabnia się do architektury.” I prezentuje różne spojrzenia fotografów na miasto, od monumentalizmu Jana Bułhaka na początku XX wieku przez humanizujące fotografie Antanasa Sutkusa z lat 60. i 70. do współczesnej rejestracji modernizacyjnych przemian w kadrach Andreja Vasilenki.

Antanas Sutkus, Maraton na ulicy Uniwersyteckiej, 1959

Antanas Sutkus, Maraton na ulicy Uniwersyteckiej, 1959

Antanas Sutkus

„Wędrówki fotografa” przenoszą nas poza Wilno, pokazując piękno Litwy, miejsca kultu i pamięci, jak choćby w fotografiach wzgórz i kurhanów Balysa Buračasa, czy wyrażając odczucia artystów, np. podziw dla ekspresji natury w cyklu „Księga chmur” Algimantasa Kunčiusa.

Różnorodna Litwa

„Autoportret” opowiada o specyficznym podejściu Litwinów do portretu, którzy preferują w nim kreatywność i inscenizację.

„Cisza” mówi o koncentracji i skupieniu w litewskiej eksperymentalnej fotografii. Tytuł tego działu pochodzi od fotografii Gytisa Skudinskasa, którego współczesne hipnotyzujące wielkoformatowe fotografie przypominają malarskie abstrakcyjne pejzaże, przecięte biegnącą w nieskończoność linią horyzontu.

„Osobiste pamięci” bazują na zbiorowych i indywidualnych traumach doświadczanych w czasach komunizmu.

A kończący wystawę rozdział „Różnorodna Litwa” poświęcony jest współczesnej Litwie i jej mieszkańcom. Mówi o potransformacyjnych społeczno-politycznych zmianach, jak i estetyce współczesnej litewskiej fotografii i jej powiązaniach z nurtami fotografii światowej.

Wystawa „Litwa. Dwa stulecia fotografii" w MCK przy Rynku Głównym 25 jest czynna do 24 września.

Partner wystawy: Lithuanian Photographers’ Association (Litewskie Stowarzyszenie Fotografów). Ekspozycję wsparły finansowo Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Gmina Miejsa Kraków oraz Lithuanian Council for Culture (Litewska Rada Kultury).

W Krakowie tego lata trwa „sezon litewski”. Polecamy też równoległą własną wystawę Muzeum Narodowego, zatytułowaną „Wilno, Vilnius, Vilne 1918-1948. Jedno miasto - wiele opowieści”, która przybliża życie artystyczne miasta - poprzez malarstwo i grafikę - w trudnym okresie jego zmiennej historii.

Pokaz zatytułowany „Litwa. Dwa stulecia fotografii” wpisuje się w obchody 700-lecia Wilna, a zarazem w programową działalność MCK, skupiającą się na promowaniu sztuki i kultury Europy Środkowo-Wschodniej. 

„Fotografia litewska ma wymiar szczególny - to nie jedna, a wiele historii. Tworzy ja labirynt obrazów, osobowości i znaczeń.” - piszą w katalogu jej kuratorzy: Adam Mazur, Vilma Samulionytė, Natalia Żak. Wyjaśniają także, że jest różnorodna i twórcza, często oddziałuje na widza za pomocą silnych emocji. Fotografia litewska ma swój wyjątkowy styl, a zarazem swe miejsce w kanonie światowym.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kultura
Powrót strat wojennych do Muzeum Zamkowego w Malborku
Kultura
Decyzje Bartłomieja Sienkiewicza: dymisja i eurowybory
Kultura
Odnowiony Pałac Rzeczypospolitej zaprezentuje zbiory Biblioteki Narodowej
Kultura
60. Biennale Sztuki w Wenecji: Złoty Lew dla Australii
Kultura
Biblioteka Narodowa zakończyła modernizację Pałacu Rzeczypospolitej
Materiał Promocyjny
Co czeka zarządców budynków w regulacjach elektromobilności?