Za kilka dni wyjaśni się, kto będzie płacił zasiłki w 2016 r.

Jeśli te obowiązki przejdą na pracodawcę czy zleceniodawcę, powinien pamiętać o podstawowych zasadach wypłaty i rozliczania świadczeń. Zagadnienia te będą jednym z tematów bezpłatnych seminariów prowadzonych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach akcji „Tydzień przedsiębiorcy" trwającej od 23 do 27 listopada 2015 r.

Uprawnione podmioty

Prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego ustalają oraz świadczenia te wypłacają:

a) płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych – swoim ubezpieczonym w czasie trwania ubezpieczenia,

b) terenowe jednostki ZUS w pozostałych przypadkach.

Liczbę ubezpieczonych ustala się na każdy rok kalendarzowy według stanu na 30 listopada poprzedniego roku, a w stosunku do płatników składek, którzy na ten dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego – według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonali takiego zgłoszenia.

Terminy wypłaty

Płatnicy składek powinni wypłacać zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów. Terenowe jednostki ZUS robią to na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca się jednak nie później niż w ciągu 30 dni od następnego dnia po dniu złożenia przez ubezpieczonego wszystkich dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłku.

Ogólne zasady

Podstawę wymiaru zasiłków ustala się z okresu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. W przypadku krótszego okresu ubezpieczenia oblicza się go z okresu pełnych miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia.

Podstawa wymiaru zasiłków to:

1. w przypadku pracowników – przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten, w którym powstała niezdolność do pracy.

W tych obliczeniach uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe lub wypadkowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez pracownika;

2. w przypadku ubezpieczonych niebędących pracownikami – przychód, od którego opłacana jest składka na ubezpieczenie chorobowe lub wypadkowe, za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten, w którym powstała niezdolność do pracy, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie.

Gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu, przyjmuje się przychód za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia.

Za czas choroby

Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 182 dni. Tylko w sytuacji, gdy niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w okresie ciąży, okres zasiłkowy jest dłuższy i może trwać maksymalnie 270 dni.

Zasiłek chorobowy przysługuje co do zasady w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Jednak za okres:

- pobytu w szpitalu – jest to 70 proc. tej podstawy,

- niezdolności do pracy przypadającej w ciąży lub spowodowanej wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową albo powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów lub poddania się zabiegowi ich pobrania – w wysokości 100 proc. tej podstawy.

Świadczenie rehabilitacyjne

Przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy (360 dni). O stanie zdrowia uzasadniającym przyznanie prawa do świadczenia orzeka lekarz orzecznik ZUS albo komisja lekarska ZUS.

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje w wysokości:

- 100 proc. zwaloryzowanej podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, gdy niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży, powstała na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,

a w pozostałych przypadkach w wysokości:

- 90 proc. tej podstawy – za pierwsze trzy miesiące (90 dni) i

- 75 proc. podstawy – za pozostały okres.

Wyrównanie pensji

Prawo do zasiłku wyrównawczego może uzyskać wyłącznie pracownik. Podstawą jego przyznania jest poddanie się – ze względu na zmniejszoną sprawność do pracy – rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy, przez co wynagrodzenie pracownika uległo obniżeniu.

Zasiłek wyrównawczy przysługuje przez okres rehabilitacji zawodowej, nie dłużej jednak niż przez 24 miesiące od dnia, w którym zatrudniony podjął rehabilitację.

Stanowi on różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem ustalonym według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego a miesięcznym wynagrodzeniem osiągniętym za pracę w warunkach rehabilitacji zawodowej.

Za dni opieki

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres:

- 60 dni w roku kalendarzowym – jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem zdrowym w wieku do ukończenia ośmiu lat lub nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,

- 14 dni w roku kalendarzowym – gdy opieki wymaga inny członek rodziny, m.in. dziecko po ukończeniu 14 lat, małżonek, rodzic, teściowe, dziadkowie czy wnuki,

- do 56 dni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko ośmiu tygodni życia, jeżeli matka dziecka pobierająca zasiłek macierzyński w wymiarze do ośmiu tygodni po porodzie wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. O zasiłek może się starać ojciec dziecka lub inny członek najbliższej rodziny, jeżeli przerwą pracę lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania nad nim osobistej opieki.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru.

Dla matki lub ojca

Zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości:

- 100 proc. podstawy wymiaru – za okres ustalony przepisami k.p. jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego.