Służba cywilna: dla kogo mianowanie

Członkami korpusu są zarówno pracownicy służby cywilnej zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych na podstawie umowy o pracę, jak i urzędnicy – zatrudnieni na podstawie mianowania (art. 3 ustawy o służbie cywilnej; dalej: u.s.c.). Zarówno pracownik, jak i urzędnik, służby cywilnej musi spełniać wymagania kwalifikacyjne określone w art. 4 u.s.c., czyli:

- być obywatelem polskim (cudzoziemcy, będący obywatelami Unii Europejskiej lub innych państw, którym na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa wspólnotowego przysługuje prawo podjęcia zatrudnienia na terytorium Polski mogą ubiegać się o wolne stanowisko tylko za zgodą szefa służby cywilnej),

- korzystać z pełni praw publicznych,

- nie być skazanym prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,

- posiadać kwalifikacje wymagane na dane stanowisko pracy oraz

- cieszyć się nieposzlakowaną opinią.

Osoba, która chce ubiegać się o mianowanie, musi spełnić także dodatkowe wymagania z art. 40 u.s.c., tj.:

- być pracownikiem służby cywilnej,

- posiadać co najmniej trzyletni staż pracy w służbie cywilnej lub

- uzyskać zgodę dyrektora generalnego urzędu na przystąpienie do postępowania kwalifikacyjnego przed upływem tego terminu, ale nie wcześniej niż po upływie dwóch lat od nawiązania stosunku pracy w służbie cywilnej,

- posiadać tytuł zawodowy magistra lub równorzędny,

- znać co najmniej jeden język obcy spośród języków roboczych Unii Europejskiej lub jeden z następujących języków obcych: arabski, białoruski, chiński, islandzki, japoński, norweski, rosyjski bądź ukraiński,

- być żołnierzem rezerwy lub nie podlegać powszechnemu obowiązkowi obrony.

Przykład:

Osoba chcąca ubiegać się o mianowanie w służbie cywilnej zna język francuski, co potwierdza uzyskany przez nią certyfikat TFI. Rodzaje dokumentów potwierdzających znajomość języka obcego, o którym mowa w art. 40 pkt 4 u.s.c., określono w załączniku nr 2 do rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 16 grudnia 2009 r. w sprawie sposobu przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego w służbie cywilnej. Należy do nich m.in. certyfikat Test de Français International (TFI) z zastrzeżeniem, że wymagane jest co najmniej 605 pkt.

Zgłoszenie lub wniosek

Zasadą jest, że aby uzyskać mianowanie, pracownik służby cywilnej musi pomyślnie przejść postępowanie kwalifikacyjne prowadzone przez Krajową Szkołę Administracji Publicznej (KSAP). Posiadanie przez absolwenta KSAP wiedzy, umiejętności i predyspozycji niezbędnych do wypełniania zadań służby cywilnej sprawdza się jednak w toku kształcenia w KSAP i potwierdza dyplomem jej ukończenia, w związku z czym absolwenci KSAP, którzy podjęli pracę w służbie cywilnej i są zainteresowani uzyskaniem mianowania, nie muszą przystępować do postępowania kwalifikacyjnego. Nie dotyczy ich także wymóg posiadania stażu pracy w służbie cywilnej. Absolwenci KSAP składają do szefa służby cywilnej wniosek o mianowanie. Natomiast pozostali pracownicy służby cywilnej ubiegający się o mianowanie powinni złożyć zgłoszenie do postępowania kwalifikacyjnego.

Wzór zgłoszenia do postępowania kwalifikacyjnego dla pracowników służby cywilnej ubiegających się o mianowanie oraz wzór wniosku o mianowanie dla absolwentów KSAP są ustalane i publikowane przez szefa służby cywilnej w Biuletynie Informacji Publicznej KPRM (http://bip.kprm.gov.pl).

Takie zgłoszenia i wnioski składa się w okresie od 1 stycznia do 31 maja. Dyrektor generalny właściwego urzędu potwierdza spełnianie przez pracownika służby cywilnej składającego zgłoszenie lub wniosek warunków kwalifikacyjnych określonych w art. 4 pkt 1–3 u.s.c. (obywatelstwo polskie, korzystanie z pełni praw publicznych oraz brak skazania prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe) oraz dodatkowych wymogów z art. 40 u.s.c. Umieszczony na formularzu podpis dyrektora powinien być opatrzony czytelną imienną pieczęcią.

Postępowanie kwalifikacyjne

Postępowanie kwalifikacyjne prowadzi KSAP, która ogłasza informacje o tym postępowaniu w swoim Biuletynie Informacji Publicznej (http://bip.ksap.gov.pl). Sposób przeprowadzenia postępowania kwalifikacyjnego określono w art. 43 u.s.c. oraz w rozporządzeniu prezesa Rady Ministrów z 16 grudnia 2009 r. (dalej: rozporządzenie).

W celu przeprowadzenia postępowania kwalifikacyjnego w danym roku dyrektor KSAP powołuje, liczący co najmniej 8 członków, zespół sprawdzający (dalej: zespół), który obraduje na posiedzeniach. Pracami tego zespołu kieruje przewodniczący. W pracach zespołu mogą uczestniczyć w charakterze obserwatorów przedstawiciele szefa służby cywilnej, który sprawuje nadzór nad zgodnym z przepisami przebiegiem postępowania kwalifikacyjnego, a w razie stwierdzenia nieprawidłowości nakazuje usunięcie naruszenia prawa. Do kompetencji zespołu należy m.in. sprawdzenie prawidłowości i kompletności zgłoszeń do postępowania kwalifikacyjnego.

Niekompletne lub nieprawidłowe zgłoszenie jest zwracane osobie, która je wniosła, przez zespół za pokwitowaniem odbioru, w celu uzupełnienia lub poprawienia w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż siedem dni. Zwracając zgłoszenie, wskazuje się jego braki lub wady, wymagające uzupełnienia lub poprawienia.

Wskazany wyżej termin na usunięcie braków lub wad zgłoszenia uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem uzupełnione lub poprawione zgłoszenie zostało złożone w siedzibie KSAP albo nadane w placówce pocztowej.

Natomiast w sytuacji, gdy dana osoba nie dokona uzupełnienia lub poprawienia swojego zgłoszenia w wyznaczonym terminie albo uzupełnione lub poprawione zgłoszenie nie potwierdzi spełnienia przez nią warunków przystąpienia do postępowania kwalifikacyjnego, zespół zawiadamia o tym tego kandydata, za pokwitowaniem odbioru.

Przeprowadzenie sprawdzianu

W toku postępowania kwalifikacyjnego zespół przeprowadza pisemny sprawdzian, w trakcie którego w odrębnych częściach sprawdza się wiedzę i umiejętności niezbędne do wypełniania zadań służby cywilnej. Termin i miejsce przeprowadzenia sprawdzianu ustala dyrektor KSAP w porozumieniu z Szefem Służby Cywilnej, co najmniej na 30 dni przed sprawdzianem. Informację o terminie i miejscu sprawdzianu dyrektor KSAP niezwłocznie ogłasza w BIP KSAP. Informację tę ogłasza się również w BIP KPRM.

Zakres tematyczny obejmuje:

- w części sprawdzianu sprawdzającej wiedzę – wybrane zagadnienia z prawa, administracji publicznej, finansów publicznych, polityki zagranicznej i organizacji międzynarodowych, organizacji i zarządzania oraz zagadnień społecznych i ekonomicznych (wykaz tych zagadnień jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia i np. z zakresu prawa obejmuje: źródła prawa, prawo konstytucyjne, instytucje polityczne, prawo administracyjne, sądownictwo – w tym administracyjne, dostęp do informacji publicznej, ochronę danych osobowych, ochronę informacji niejawnych, służbę cywilną, prawo międzynarodowe publiczne oraz prawo Unii Europejskiej),

- w części sprawdzianu sprawdzającej umiejętności – umiejętność rozwiązywania problemów oraz umiejętność analizy i wykorzystania informacji.

Część sprawdzianu sprawdzająca wiedzę ma formę testu wyboru i składa się z 90 pytań. Za prawidłową odpowiedź na dane pytanie przyznaje się 1 punkt, za brak odpowiedzi albo za odpowiedź nieprawidłową – 0 punktów. Część sprawdzianu sprawdzająca wiedzę trwa 90 minut.

Natomiast część sprawdzianu sprawdzająca umiejętności ma formę testu psychologicznego lub zadań. Ta część sprawdzianu jest oceniana w skali od 0 do 60 punktów. Trwa ona odpowiednio do zastosowanego testu lub zadań, ale nie krócej niż 60 minut i nie dłużej niż 120 minut.

Sprawdzian przeprowadza się w sali egzaminacyjnej, w warunkach zapewniających samodzielną pracę, pod nadzorem co najmniej dwóch członków zespołu. Osoba uczestnicząca w sprawdzianie otrzymuje materiały i arkusze odpowiedzi opatrzone pieczęcią KSAP. Uwzględnia się tylko odpowiedzi udzielone na arkuszach opatrzonych tą pieczęcią. W czasie sprawdzianu nie można korzystać z materiałów innych niż dostarczone przez zespół, porozumiewać się z innymi osobami ani używać urządzeń służących przechowywaniu, przekazywaniu lub odbiorowi informacji.

Przykład:

Osoba uczestnicząca w sprawdzianie źle się poczuła, w związku z czym konieczne było opuszczenie przez nią sali egzaminacyjnej. W czasie sprawdzianu członek zespołu sprawdzającego może, w wyjątkowych przypadkach, wyrazić zgodę na opuszczenie sali przez osobę uczestniczącą w sprawdzianie. Opuszczenie sali bez takiej zgody oznaczałoby jednak zakończenie udziału w danej części sprawdzianu. Ponadto osoba, która podczas sprawdzianu posługiwałaby się materiałami innymi niż dostarczone przez zespół sprawdzający, porozumiewała się z innymi osobami, korzystała z urządzeń służących przechowywaniu, przekazywaniu lub odbiorowi informacji, zakłócała przebieg sprawdzianu lub opuściła salę z otrzymanymi materiałami lub arkuszami odpowiedzi, podlegałaby wykluczeniu z udziału w sprawdzianie.