"Twórczość": Miesięcznik mistrzów i debiutantów

Redakcja „Twórczości" obchodzi właśnie 70. rocznicę powstania pisma, co jest ewenementem na skalę nie tylko polską, ale i europejską.

Aktualizacja: 18.08.2015 18:32 Publikacja: 18.08.2015 18:08

2015

2015

Foto: Rzeczpospolita

W numerze jubileuszowym oprócz wierszy wybitnych poetów współczesnych Bohdana Zadury i Leszka Szarugi, sporo materiałów archiwalnych, w tym listy Tadeusza Różewicza do Kazimierza Wyki, założyciela miesięcznika.

„Twórczość" powstała w Krakowie z inicjatywy Wyki, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego i Karola Kuryluka, redaktora legendarnych przedwojennych „Sygnałów". Miała wtedy podtytuł: miesięcznik literacko-krytyczny. W pierwszym numerze, który ukazał się w sierpniu 1945 roku, znalazły się m.in. wiersze Leopolda Staffa, Juliana Przybosia i Czesława Miłosza, w tym „Campo fi Fiori", wiersz który do dzisiaj budzi emocje: o karuzeli kręcącej się przy placu Krasińskich w Warszawie w czasie powstania w getcie. W premierowym numerze ogłoszono także opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza i Jerzego Andrzejewskiego, reportaż Tadeusza Peipera z wędrówki przez Jakucję, felietony Hanny Malewskiej i Jerzego Zawieyskiego oraz szkic Wyki „Gospodarka wyłączona", przedrukowany w 1957 roku w jego „Życiu na niby", jednej z najważniejszych książek powojennych.

W najnowszym numerze zaś mamy listy Różewicza do Wyki z lat 1970-1974 (ze zbiorów Biblioteki Narodowej), podane do druku przez Annę Romaniuk, kierowniczkę Zakładu Rękopisów BN, a także listy Różewicza z lat 1996-2014 do Janusza Drzewuckiego, redaktora działu poezji „Twórczości". Ponadto znajdziemy w numerze szkic Mariusza Soleckiego „Skandalista Tadeusz Różewicz", a także rysunki Pawła Różewicza, bratanka poety, syna reżysera filmowego Stanisława. Różewicza w numerze sporo, lecz nie bez powodu, bowiem był on najdłużej współpracującym z miesięcznikiem pisarzem, poczynając od 1946 aż do śmierci. Drukował tu nie tylko wiersze i poematy, tak znane, jak „Lament", „Przyszli żeby zobaczyć poetę", „Recycling" ale także opowiadania w rodzaju „Śmierci w starych dekoracjach" czy „Przerwanego egzaminu".

Oprócz tego znajdziemy tu korespondencję Anny Kamieńskiej do Józefa Barana oraz listy Edwarda Stachury, wyjątkowo mocno związanego z „Twórczością", do redaktora i tłumacza Ziemowita Fedeckiego z lat 1964-1977 opracowane przez Jakuba Beczka, a także materiały z szuflady redakcyjnej Fedeckiego, w tym listy od Iwaszkiewicza. Ozdobą numeru jest pocztówka wysłana z Paryża w 1958 roku przez Zbigniewa Herberta do Zbigniewa Bieńkowskiego, redaktora miesięcznika. Także Herbert należał do grona wieloletnich i uprzywilejowanych współpracowników „Twórczości". Lista tych, którzy publikowali w „Twórczości" jest zresztą ogromna, są na niej Nobliści: Miłosz i Szymborska, ponadto Julia Hartwig i Urszula Kozioł, Sławomir Mrożek i Stanisław Grochowiak, Jarosław Marek Rymkiewicz i Wiesław Myśliwski oraz krytycy literaccy: Jerzy Kwiatkowski, Tomasz Burek, Ryszard Przybylski. Co istotne „Twórczość" zawsze byłą otwarta na nowe nazwiska: na jej łamach zaistnieli przecież Rafał Wojaczek i poeci Nowej Fali: Julian Kornhauser, Adam Zagajewski, Stanisław Barańczak i Krzysztof Karasek.

Gwoli historycznej ścisłości: w 1949 redakcję pisma zabrano Wyce i przeniesiono ze względów politycznych do Warszawy. W stalinowskich latach 1950-1954 redagował ją Adam Ważyk, a potem przez ćwierć wieku, od 1955 do 1980 Iwaszkiewicz. W redakcji pracowali wtedy tak znakomici twórcy, jak: Anna Kamieńska, Marta Fik, Julian Stryjkowski, Andrzej Kijowski, Henryk Bereza, Artur Międzyrzecki, Zdzisław Najder, Wojciech Karpiński i Jerzy Lisowski, który przejął pismo po śmierci autora „Sławy i chwały". Od roku 2004 redaktorem naczelnym jest Bohdan Zadura, poeta i tłumacz, a wydawcą miesięcznika – Instytut Książki.

Piszący te słowa, zaczął czytać „Twórczość" jeszcze w liceum, od 1983 roku publikuje w nim wiersze, recenzje i szkice literackie, od 1996 pracuje tu jako redaktor działu poezji. Nie ukrywa, że praca na rzecz tego najstarszego polskiego pisma literackiego to jedna z najniezwyklejszych przygód jego życia.

W numerze jubileuszowym oprócz wierszy wybitnych poetów współczesnych Bohdana Zadury i Leszka Szarugi, sporo materiałów archiwalnych, w tym listy Tadeusza Różewicza do Kazimierza Wyki, założyciela miesięcznika.

„Twórczość" powstała w Krakowie z inicjatywy Wyki, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego i Karola Kuryluka, redaktora legendarnych przedwojennych „Sygnałów". Miała wtedy podtytuł: miesięcznik literacko-krytyczny. W pierwszym numerze, który ukazał się w sierpniu 1945 roku, znalazły się m.in. wiersze Leopolda Staffa, Juliana Przybosia i Czesława Miłosza, w tym „Campo fi Fiori", wiersz który do dzisiaj budzi emocje: o karuzeli kręcącej się przy placu Krasińskich w Warszawie w czasie powstania w getcie. W premierowym numerze ogłoszono także opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza i Jerzego Andrzejewskiego, reportaż Tadeusza Peipera z wędrówki przez Jakucję, felietony Hanny Malewskiej i Jerzego Zawieyskiego oraz szkic Wyki „Gospodarka wyłączona", przedrukowany w 1957 roku w jego „Życiu na niby", jednej z najważniejszych książek powojennych.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Literatura
Co czytają Polacy, poza kryminałami, że gwałtownie wzrosło czytelnictwo
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Literatura
Rekomendacje filmowe: Intymne spotkania z twórcami kina
Literatura
Czesław Miłosz z przedmową Olgi Tokarczuk. Nowa edycja dzieł noblisty
Literatura
Nie żyje Leszek Bugajski, publicysta i krytyk literacki
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Literatura
Ernest Bryll: zapomniany romantyk i Polak stojący w kolejce