Czas pracy w grudniu

Ostatni miesiąc tego roku ma korzystny układ dla tych, którzy pracują od poniedziałku do piątku. Będą mieli tylko 21 dni obowiązków i aż 10 dni wolnych.

Aktualizacja: 29.11.2015 07:52 Publikacja: 29.11.2015 07:05

Czas pracy w grudniu

Foto: www.sxc.hu

Pierwszy dzień Bożego Narodzenia przypada w piątek 25 grudnia, który jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Drugi dzień tych świąt to sobota. Ponieważ pokrywa się on z dniem wolnym z racji przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, podwładnym trzeba wyznaczyć inny dzień bez zadań. Tu możliwości pracodawcy zależą od długości i układu przyjętych okresów rozliczeniowych. Obowiązek wyznaczenia dnia wolnego w grudniu dotyczy na równi tych pracodawców, którzy stosują miesięczne okresy rozliczeniowe, jak i tych, którzy mimo wprowadzenia dłuższego okresu kończącego się w grudniu nie wyznaczyli dnia wolnego wcześniej.

Dwa święta

Skoro żadne z tegorocznych świąt Bożego Narodzenia nie występuje w niedzielę, oba wpływają na maksymalną liczbę dni pracy w okresie rozliczeniowym, a co za tym idzie, na wymiar czasu przypadający do przepracowania w grudniu.

Taki wniosek wynika z analizy art. 130 kodeksu pracy po zmianach, które spotkały ten przepis w wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2 października 2012 r. (K 27/11). Stwierdził on niekonstytucyjność § 2

1

tej regulacji. Uzależniała ona wymiar czasu pracy od układu dni wolnych, wynikających z planowania zadań w przeciętnie pięciodniowych tygodniach, które można pracownikom wyznaczać indywidualnie, jeśli np. zakład pracuje przez sześć lub siedem dni w tygodniu. Jeśli taki dzień wolny zaplanowano w święto, nie obniżało ono wymiaru, który w efekcie mógł się różnić w porównaniu z pracującymi od poniedziałku do piątku. W tym zakresie przepis ten uznano za niezgodny z art. 32 ust. 1 oraz z art. 66 ust. 2 Konstytucji RP, przywracając stan sprzed zmiany. Wtedy dniem ustawowo wolnym uznano Święto Trzech Króli przypadające 6 stycznia.

Przy stosowaniu miesięcznego okresu rozliczeniowego, oprócz czterech niedziel i czterech dni wolnych wynikających z rozkładu pracy w przeciętnie pięciodniowych tygodniach, podwładni muszą mieć w grudniu dwa wolne święta. Łącznie więc w tym miesiącu przysługuje im 10 dni bez obowiązków.

Z długim rozliczeniem

Inaczej będzie w firmach stosujących dłuższe okresy rozliczeniowe. Choć grudniowe święta wpłyną na wymiar czasu pracy na ogólnych zasadach, dopuszczalność planowania puli godzin z całego okresu rozliczeniowego na poszczególne miesiące powoduje, że podwładni niekoniecznie skorzystają z dodatkowych dni wolnych w tym miesiącu.

Przykład

Pracodawca stosuje system podstawowy i trzymiesięczne okresy rozliczeniowe pokrywające się z kwartałami. Od października do grudnia miał do rozplanowania 504 godziny, które mógł rozłożyć na maksymalnie 63 dni pracy. Tak zrobił i zaplanował długi weekend, wyznaczając 10 listopada wolnym za sobotnie święto 26 grudnia. Dodatkowo ustalił pracę w sobotę 17 października, dzięki której pracownicy odpracowali wolne przypadające 9 listopada. To prawidłowe działanie, gdyż gwarantuje załodze skorzystanie z minimalnej liczby dni wolnych w okresie rozliczeniowym.

Do zapamiętania: Stosując miesięczny okres rozliczeniowy, pracodawcy sami ograniczają możliwości wyznaczenia dnia wolnego.

Dłuższy okres rozliczeniowy daje szefowi większą elastyczność przy planowaniu terminu wykorzystania dnia wolnego za sobotnie święto. Przy maksymalnych, rocznych okresach rozliczeniowych, które mogą przypadać na przełomie lat kalendarzowych, pracodawca zyskuje możliwość przeniesienia dnia wolnego za 26 grudnia na kolejny rok i udzielenia go np. 5 stycznia, 29 marca lub 2 maja, przedłużając pracownikom któryś weekend. Ważne jest jedynie to, aby termin odbioru dnia wolnego przypadał w tym samym okresie rozliczeniowym co sobotnie święto.

Z takiej elastyczności nie skorzystają stosujący miesięczne okresy rozliczeniowe. W tych firmach przeniesienie odbioru wolnego na inny miesiąc doprowadzi do nadgodzin średniotygodniowych w miesiącu, w którym wystąpiło święto oraz niedopracowania nominału w miesiącu, kiedy ustalono dzień wolny.

Przykład

Pracodawca stosujący miesięczny okres rozliczeniowy w połączeniu z podstawowym czasem pracy musi wyznaczyć załodze dzień wolny za sobotę 26 grudnia. Nie chciał zamykać zakładu w innym dniu powszednim, więc wywiesił listę, na której pracownicy określali, czy wolą wolne w wigilię 24 grudnia czy w sylwestra 31 grudnia. Pracownicy podzielili się na grupy w sposób zapewniający ciągłość pracy zakładu, więc pracodawca mógł zaakceptować te wnioski. W przeciwnym razie musiałby przekonać kilka osób, że ich obecność w firmie w konkretnym dniu jest wymagana i np. indywidualnie ustalić dla nich odbiór wolnego, np. 23 lub 28 grudnia.

Uwaga! Wyznaczenie dnia wolnego za sobotnie święto to konieczność, gdyż pracę planuje się w przeciętnie pięciodniowych tygodniach. W efekcie szef, który nie wyznaczył podwładnemu dnia wolnego, lecz poprzestał np. na obniżeniu wymiaru o dwie godziny w czterech kolejnych dniach, doprowadzi do wykonywania pracy w dniu wolnym z racji przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Grozi mu za to mandat (art. 151

3

w związku z art. 281 pkt 5 k.p.). Wyjątek wystąpi u zatrudnionych w systemie równoważnym oraz pracujących na część etatu, gdyż często korzystają oni z większej niż wymagana liczby dni wolnych.

Przykład

W systemie równoważnym robotnik pracuje w miesięcznych okresach rozliczeniowych, a szef planuje mu tyle 12-godzinnych zmian, ile tylko się da. W grudniu 2015 r. wymiar czasu pracy wynosi 168 godzin, pozwalając zaplanować 14 maksymalnej długości dniówek. Przy takim rozkładzie pracodawca nie musi martwić się wyznaczeniem dodatkowego dnia wolnego za święto. Wystarczy, że w rozkładzie oznaczy w ten sposób jeden z dni harmonogramowo wolnych, które muszą wystąpić przy takim grafiku. Skoro pracownik przepracuje 14 dni, przez pozostałe 17 dni grudnia ma wolne. Podobny rozkład można sporządzić dla zaangażowanego na część etatu nawet w systemie podstawowym, jeśli szef będzie mu planować maksymalną liczbę ośmiogodzinnych dniówek.

Pracownicy tymczasowi

Odpowiedzialność za nieprawidłowe zaplanowanie czasu pracy i wynikające z tego nadgodziny, niedopracowania wymiaru i wykroczenia ponosi pracodawca. Wyjątek od tej zasady dotyczy pracy tymczasowej, przy której stosunek pracy ma charakter trójstronny.

Pracodawcą pracowników tymczasowych jest agencja pracy tymczasowej, która zatrudnia ich w celu wykonywania pracy na rzecz konkretnego pracodawcy użytkownika. W efekcie użytkownik, nie będąc pracodawcą tzw. czasownika, korzysta z przysługujących mu praw i wykonuje jego obowiązki w zakresie niezbędnym do organizowania pracy z udziałem pracownika tymczasowego (art. 14 ust 1 ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, DzU nr 166, poz. 1608 ze zm.). W efekcie to on odpowie za błędy, do których doszło przy planowaniu czasu pracy.

Przykład

Producent mebli na zamówienie przyjął od kontrahenta duże zlecenie, którego nie był w stanie zrealizować, korzystając z własnej załogi. Zgłosił więc zapotrzebowanie na czterech stolarzy do agencji pracy tymczasowej, która wkrótce zatrudniła osoby z niezbędnymi kwalifikacjami. To, że stolarze nie są pracownikami zakładu, lecz zostali wypożyczeni od APT, nie oznacza, że pracodawca użytkownik nie będzie odpowiadał za naruszenia czasu pracy. W tym wyjątkowym przypadku to nie faktyczny pracodawca, którym jest APT, lecz korzystający z pracy tymczasowej pracodawca użytkownik będzie ukarany w razie stwierdzenia naruszeń z zakresu czasu pracy. On też poniesie koszty wynagrodzenia z dodatkiem, które otrzymają pracownicy.

Autorzy są prawnikami, byłymi pracownikami PIP

Ekonomiczne skutki błędów

Najpoważniejsze uchybienie, które może popełnić szef, planując pracę w grudniu 2015 r., to niewyznaczenie innego dnia wolnego za drugi dzień Bożego Narodzenia. Pracownik nie będzie miał wtedy zapewnionej wymaganej liczby dni wolnych, pracując przez 22, a nie 21 dni. Ponadto przekroczy wymiar czasu pracy o osiem godzin, przepracowując 176 zamiast 168 godzin. Skoro zaś te osiem nadgodzin przypada w dniu, który powinien być wolny wskutek planowania zadań w przeciętnie pięciodniowych tygodniach (gdyż w jego pierwotnym terminie przypadło święto), szef ryzykuje mandatem. Praca w wolną sobotę musi być bowiem zrekompensowana innym dniem wolnym (art. 151

3

k.p.). Niezależnie od tego pierwszych osiem godzin pracy w dniu wolnym nie narusza normy dobowej, lecz przeciętną normę tygodniową. W efekcie za każdą z nich podwładny nabywa, z końcem okresu rozliczeniowego, prawo do normalnego wynagrodzenia uzupełnionego o 100-proc. dodatek. Wszystko to powoduje, że wyznaczenie dnia wolnego za sobotnie święto leży w interesie pracodawcy.

Przy obniżeniu wymiaru bez wyznaczenia dnia wolnego za święto dojdzie do pracy w dniu wolnym z racji pięciodniowego tygodnia pracy. Również w tym przypadku, choć nie doszło do przekroczenia wymiaru, szef będzie musiał zapłacić za nadgodziny, które pojawiły się w tym dniu. Ryzykuje też ukaraniem mandatem, jeśli PIP trafi do zakładu w ciągu roku od popełnienia tego wykroczenia.

W efekcie najkorzystniej będzie wyznaczyć dzień wolny w grafikach pracowników lub ogłosić go, gdy pracę wykonuje się w myśl z góry ustalonego rozkładu. Niewykluczone, że problem pojawi się też w firmach, których rodzaj prowadzonej działalności lub zmianowość pracy pozwalają planować załodze obowiązki również w niedziele i święta. W tym przypadku należy pamiętać o konieczności rekompensaty pracy w sobotnie święto, wyznaczając inny dzień bez zadań. Równie ważne jest zagwarantowanie pracującym 25 grudnia wykorzystanie innego dnia wolnego przed końcem okresu rozliczeniowego. I w tej sytuacji zaniedbanie może skutkować mandatem oraz wystąpieniem drogich nadgodzin średniotygodniowych.

Pierwszy dzień Bożego Narodzenia przypada w piątek 25 grudnia, który jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Drugi dzień tych świąt to sobota. Ponieważ pokrywa się on z dniem wolnym z racji przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, podwładnym trzeba wyznaczyć inny dzień bez zadań. Tu możliwości pracodawcy zależą od długości i układu przyjętych okresów rozliczeniowych. Obowiązek wyznaczenia dnia wolnego w grudniu dotyczy na równi tych pracodawców, którzy stosują miesięczne okresy rozliczeniowe, jak i tych, którzy mimo wprowadzenia dłuższego okresu kończącego się w grudniu nie wyznaczyli dnia wolnego wcześniej.

Pozostało 93% artykułu
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe