Wpis do rejestru klauzul abuzywnych nie wiąże wszystkich

Dzisiejsza uchwała Sądu Najwyższego oznacza koniec łatwych powództw przeciwko przedsiębiorcom w sprawach indywidualnych oraz ukrócenie tzw. szantażu klauzulami.

Publikacja: 20.11.2015 17:05

Wpis do rejestru klauzul abuzywnych nie wiąże wszystkich

Foto: 123RF

Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów rozstrzygnął dzisiaj wątpliwość, która od dłuższego czasu pojawiała się w orzecznictwie sądów powszechnych i wywoływała wiele problemów w praktyce.

Z uchwały SN wynika, że wpis postanowienia do rejestru klauzul niedozwolonych ma skutek tylko dla przedsiębiorcy, który to postanowienie stosował i dla jego klientów, a nie ma skutku w stosunku do wszystkich innych przedsiębiorców, nawet jeśli stosują podobne postanowienia w swoich wzorcach.

Co oznacza ten wyrok w praktyce? Po pierwsze, np. klient banku A nie będzie mógł dochodzić swojego roszczenia tylko na tej podstawie, że postanowienie, które kwestionuje, jest takie samo, jak postanowienie banku B, które jest wpisane do rejestru. Po drugie, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) nie odrzuci pozwu o uznanie takiego samego postanowienia, ale stosowanego przez inny podmiot, za klauzulę abuzywną.

Sygn. akt III CZP 17/15

Zdaniem ekspertów

Sąd Najwyższy rozstrzygnął dzisiaj jeden z najważniejszych problemów procesowych ostatnich lat – na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, w rozszerzonym składzie siedmiu sędziów przyjął, że prawomocny wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznający klauzulę za abuzywną dotyczy tylko tego przedsiębiorcy, który został pozwany.

Dotychczas zarówno sądy powszechne, jak i sam Sąd Najwyższy, różnie rozstrzygały to, czy wpis klauzuli abuzywnej do rejestru oznacza, że postanowienie to „znika" tylko z umów zawartych przez konsumentów z pozwanym przedsiębiorcą, czy też „znika" ze wszystkich innych podobnych umów, także tych zawartych z innymi przedsiębiorcami.

Jakie to ma znaczenie? W wymiarze praktycznym uchwała Sądu Najwyższego oznacza koniec łatwych powództw przeciwko przedsiębiorcom w sprawach indywidualnych oraz ukrócenie tzw. szantażu klauzulami. Bo już nie będzie można opierać powództwa tylko na tej podstawie, że podobne postanowienie jest już w rejestrze. Dla przykładu, klienci jednego banku nie będą mogli powoływać się na wpis klauzuli indeksacyjnej innego banku do rejestru.

Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego jest słuszne, a co najważniejsze zgodne z duchem państwa prawa. W tym ujęciu rejestr klauzul niedozwolonych nie stanowi pozakonstytucyjnego źródła prawa oraz nie ogranicza prawa do obrony. Wystarczy zauważyć, że w postępowaniach, których skutkiem były wpisy do rejestru klauzul niedozwolonych, inni przedsiębiorcy nie mogli uczestniczyć, bo ani nie mogli o nich wiedzieć, ani nie mieli dostępu do akt, ani w końcu nie było trybu na przyłączenie się do takiego procesu. Dodatkowo rozciągnięcie skutków wyroku na wszystkie podobne umowy naruszało zakaz retroakcji prawa. Bo w praktyce zdarzały się powództwa, gdzie twierdzono, że ponieważ w roku 2013 została wpisana do rejestru klauzula, to wpis ten ma skutek wsteczny w umowach zawartych w roku 2003 i to w dodatku w z innym przedsiębiorcą niż ten, który stosował klauzule niedozwolone.

Agata Ksionda radca prawny z kancelarii Allen & Overy, A. Pędzich sp.k.

Piotr Białach aplikant radcowski z kancelarii Allen & Overy, A. Pędzich sp.k.

Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów rozstrzygnął dzisiaj wątpliwość, która od dłuższego czasu pojawiała się w orzecznictwie sądów powszechnych i wywoływała wiele problemów w praktyce.

Z uchwały SN wynika, że wpis postanowienia do rejestru klauzul niedozwolonych ma skutek tylko dla przedsiębiorcy, który to postanowienie stosował i dla jego klientów, a nie ma skutku w stosunku do wszystkich innych przedsiębiorców, nawet jeśli stosują podobne postanowienia w swoich wzorcach.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe