Znaku towarowego, tj. oznaczenia wyróżniającego produkt lub usługę, identyfikującego źródło, z którego one pochodzą, można używać bez formalnej rejestracji w urzędzie. Aby z niego korzystać i budować rozpoznawalność produktu oraz strategię marketingową, wystarczy wybrać oznaczenie, nałożyć je na opakowanie, szyld czy użyć jako domeny internetowej.
Ochrona znaków używanych przysługuje na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jej przepisy umożliwiają podmiotowi, który pierwszy używał oznaczenia w obrocie, by zakazał innemu przedsiębiorcy używania oznaczenia identycznego lub podobnego. Poza zaprzestaniem używania można żądać przeprosin i odszkodowania, tj. podnieść roszczenia tożsame z przysługującymi uprawnionemu do znaku zarejestrowanego. Już samo używanie znaku daje rzeczywistą i efektywną ochronę i wydaje się prostszym i tańszym sposobem jego eksploatacji. Niedokonanie zgłoszenia znaku nie jest więc zaniedbaniem przedsiębiorcy, lecz celowym wyborem.
Mimo tego, że używanie oznaczenia wystarczy, aby go używać i chronić przed konkurentami, rejestracja przynosi więcej korzyści. Przepisy o znakach zarejestrowanych regulują, jakie oznaczenia mogą być znakiem towarowym, i pozwalają ocenić, czy mają taką zdolność. Rejestr, gdzie ujawnione są znaki zgłoszone wcześniej, pozwala wyszukać wcześniejsze znaki identyczne i podobne, a w konsekwencji przewidzieć szansę na rejestrację znaku oraz wyeliminować potencjalny spór z innym przedsiębiorcą. Urząd rejestrowy ocenia szereg okoliczności, a wydając decyzję o rejestracji, kreuje na rzecz zgłaszającego prawo wyłączne, które jest ważne do czasu wygaśnięcia lub unieważnienia. W przypadku znaków używanych bez rejestracji nie ma narzędzi weryfikujących te okoliczności, co powoduje większą niepewność co do legalności ich użycia i ochrony.
Kolejną przewagą rejestracji nad samym używaniem znaku są kwestie dowodowe. Druga strona sporu może podważać pełnienie przez dane oznaczenie funkcji znaku towarowego, kwestionować jego ochronę we wskazanym okresie, poddawać w wątpliwość, czy zasługuje na ochronę ze względu na cechy oraz czy prawo rozciąga się na określone towary. Wystarczającym dowodem na istnienie prawa do znaku zarejestrowanego jest świadectwo ochronne wydane przez organ rejestrowy. W przypadku znaku niezarejestrowanego konieczne jest przedstawianie dowodów jego używania, często pochodzących z odległej przeszłości.
W przypadku zarejestrowania znaku, znana jest data pierwszeństwa, którą ocenia się w oparciu o datę zgłoszenia. W przypadku znaków używanych trudno jest określić, kiedy używanie się rozpoczęło, a jeszcze trudniej potwierdzić to dowodami. W przypadku znaków zarejestrowanych są one chronione w całej Polsce albo w całej UE. W przypadku znaków używanych tylko w obrocie ich ochrona może być ograniczona terytorialnie i przysługiwać wyłącznie na obszarze, gdzie znak był używany.