Rolnicy z epoki lodowej

Niezwykłego odkrycia dokonali izraelscy naukowcy: znaleźli dowody na uprawę zbóż sprzed 23 tys. lat.

Aktualizacja: 03.08.2015 20:52 Publikacja: 03.08.2015 20:38

Rolnicy z epoki lodowej

Foto: 123RF

Dotychczas przyjmowano, że pierwsi rolnicy pojawili się na Bliskim Wschodzie, w obrębie tak zwanego żyznego półksiężyca obejmującego Turcję, Syrię, Irak, Izrael. Było to około 12–11 tys. lat temu, gdy na półkuli północnej skończyła się epoka lodowa.

Do Europy, najpierw na Bałkany, pierwsi rolnicy dotarli około 8 tys. lat temu, na północ od Karpat pojawili się tysiąc lat później.

Badaniami w Izraelu kieruje prof. Dani Nadel z Uniwersytetu w Hajfie. Uczestniczą w nich także archeolodzy z Uniwersytetu w Tel Awiwie, Uniwersytetu Bar-Ilan oraz Uniwersytetu Harvarda. Informuje o tym pismo „PLOS ONE".

Stanowisko zostało odkryte dzięki temu, że obniżył się poziom jeziora. W warstwie sprzed 23 tys. lat archeolodzy znaleźli pozostałości 140 gatunków roślin, wśród nich ziarna pszenicy płaskurki, jęczmienia oraz owsa, a także 13 gatunków chwastów zbożowych przemieszanych z ziarnami zbóż.

– Duża ilość chwastów stanowi dowód systematycznej uprawy zbóż. Rozwój chwastów zaczął się wraz z upowszechnianiem rolnictwa. Pola uprawne były nowym, nieistniejącym wcześniej środowiskiem, które sprzyjało rozwojowi chwastów – powiedział uczestniczący w badaniach prof. Ehud Weiss.

Te organiczne szczątki (na stanowisku badacze stwierdzili obecność 140 gatunków roślin) zachowały się dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności, zwęglone roślinne pozostałości przykryte zostały dennymi osadami jeziora, co sprawiło, że się zakonserwowały, bez dostępu powietrza nie nastąpił ich rozkład.

Na stanowisku Ohalo II archeolodzy odkopali także kamienne żarna, wokół których znajdowały się niezmielone ziarna. Analiza powierzchni żaren wykazała, że przetrwały na niej drobiny skrobi pochodzenia zbożowego.

Odkopano także krzemienne ostrze sierpa, na którym zaobserwowano typowe ślady, jakie powstają podczas ścinania kłosów zboża.

– To stanowisko jest najlepszą ilustracją trybu życia łowców i zbieraczy. Wprawdzie nie istniało wówczas jeszcze w pełni rozwinięte rolnictwo, ale nasze badania pokazują, że początki upraw sięgają czasów, w których w najśmielszych przypuszczeniach żaden archeolog nie dopatrywał się początków orki, siewów i żniw. Dlatego musimy zrewidować wyobrażenia o naszych przodkach, o ich trybie życia i możliwościach. Okazuje się, że byli bystrzejsi, zręczniejsi i wiedzieli o otaczającym ich świecie więcej, niż dotychczas zakładaliśmy – powiedział prof. Marcelo Sternberg z Uniwersytetu w Tel Awiwie.

Z kolei prof. George Willcox, archeobotanik CNRS, komentując to odkrycie, zauważył: – Wynalazek uprawy ziemi i hodowli zwierząt całkowicie zmienił tryb życia ludzi. Było to jedno z najistotniejszych wydarzeń w dziejach ludzkości, człowiek wtedy po raz pierwszy zaczął się starać zapanować nad naturą.

Dotychczas przyjmowano, że pierwsi rolnicy pojawili się na Bliskim Wschodzie, w obrębie tak zwanego żyznego półksiężyca obejmującego Turcję, Syrię, Irak, Izrael. Było to około 12–11 tys. lat temu, gdy na półkuli północnej skończyła się epoka lodowa.

Do Europy, najpierw na Bałkany, pierwsi rolnicy dotarli około 8 tys. lat temu, na północ od Karpat pojawili się tysiąc lat później.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Archeologia
Kolos Konstantyna powrócił do Rzymu. Można go zobaczyć w Muzeach Kapitolińskich
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Archeologia
Egipt restauruje piramidę w Gizie. "Dar dla świata XXI wieku"
Archeologia
We włoskim Paestum odkryto dwie nowe świątynie doryckie
Archeologia
Cucuteni-Trypole. Wegeosady sprzed sześciu tysięcy lat
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Archeologia
Szwajcaria. Detektorysta znalazł na polu marchwi biżuterię sprzed 3,5 tysiąca lat